Kitaplar | Konular | Dört Incil Farkliliklari ve Celiskileri

b - İç Tenkid

iç tenkid, metnin muhtevasının tenkidi olup, bu tenkid de kendi içinde iki kısma ayrılmaktadır: l- Olumlu (pozitif) Tenkid^- Olumsuz ( negatif ) Tenkid. Olumlu tenkid, kaynağı anlamak ve tahlil etmek için kullanılan işlemlerdir. Bu tenkidde kaynağın dili, terimlerinin o günkü anlamlan ve üslûbu araştırılır. Olumsuz tenkidin de ayrıca iki aşaması vardır. Birinci safhada müellifin veya nakledenin tenkidi yapılır. Nakilin dürüst olup olmadığı, bu nakli hangi amaçla yaptığı, onu dürüstlükten uzaklaştıracak çevre şartlarının mevcut olup olmadığı, anlattığı olayda kendi adına bir gurur payının bulunup bulunmadığı, sosyal, siyasî veya psikolojik bir baskıya maruz kalıp kalmadığı, herhangi bir ideolojiye, dine, mezhebe veya bir siyasî eğilime mensup olup olmadığı, kültür seviyesi, tarafsızlığının derecesi, haberin tarihî gerçeklere uyup uymadığı, şayet varsa kaynaklar arasındaki tezadlarm nereden kaynaklandığı gibi hususlar incelenir. Kaynağı değerlendirirken günün şartları değil, o zamanın şartlan ve çevresi göz önünde bulundurulur. Olumsuz tenkidin ikinci aşamasında, müellifin veya nakilin sıhhati araştırılır. Bu safhada müellif veya nakilin duyu organlarının sağlam olup olmadığı, aklî dengesinin yerinde olup olmadığı, naklettiği bilgileri ve hadiseleri tarn ve hatasız olarak görmesine imkân sağlayacak çevre şartlarının bulunup bulunmadığı tesbit edilir(42).

Tarihî Tenkidin yanısıra, daha başka tenkid türleri de vardır. Eichhorn'a göre tenkid İki kısma ayrılmaktadır: l- Basit Tenkid, 2- Derin Tenkid.

42) S.PoIal,a.£jrt..s.ll3-130


Konular